Ancient Disease Acupuncture Treatment
中醫古典籍記載「不能食」的經絡穴道清單(附原文)
以下是古代疾病不能食的中醫證候基本介紹:
- 陰虛火旺:陰虛火旺者,宜食清淡滋陰之品,忌食辛辣燥熱之物。
- 陽虛體質:陽虛體質者,宜食溫補陽氣之品,忌食生冷寒涼之物。
- 氣虛體質:氣虛體質者,宜食健脾益氣之品,忌食油膩生冷之物。
- 血虛體質:血虛體質者,宜食補血養血之品,忌食辛辣刺激之物。
- 痰濕體質:痰濕體質者,宜食化痰祛濕之品,忌食肥甘厚膩之物。
- 濕熱體質:濕熱體質者,宜食清熱利濕之品,忌食辛辣油膩之物。
- 氣鬱體質:氣鬱體質者,宜食疏肝理氣之品,忌食生冷油膩之物。
- 肝火旺盛:肝火旺盛者,宜食清肝瀉火之品,忌食辛辣刺激之物。
- 脾胃虛弱:脾胃虛弱者,宜食健脾益胃之品,忌食生冷油膩之物。
- 腎虛體質:腎虛體質者,宜食補腎壯陽之品,忌食辛辣刺激之物。
以上內容僅供參考,具體飲食宜忌應根據個人體質和病情而定。如果有相關疾病,建議諮詢醫生或營養師,以制定合理的飲食方案。相關經絡穴道清單及中醫典籍原文如下:

金門
- 1.《針灸大成》:「腎瘧者,令人洒洒然,腰脊痛宛轉,大便難,目眴眴然,手足寒,刺足太陽、少陰足太陽金門,足少陰太谿。胃瘧者,令人且病也,善飢而不能食,食而支滿腹大,刺足陽明、太陰橫脈出血厲兌針一分,灸一壯;解谿針五分,灸二壯;三里針一寸,灸三壯;太陰橫脈,在內踝前,斜過大脈宜出血。」
- 2.《針灸逢源》:「(刺商丘。)腎瘧者。令人洒洒寒。腰脊痛。宛轉大便難。目眴眴然。手足寒。(刺金門。太谿。)胃瘧者。令人且病。善飢而不能食。食而肢滿腹大。(刺厲兌解谿三里。太陰之商丘。)瘧發身方熱刺跗上動脈。(足陽明經衝陽。)開其孔出其血。立寒。瘧方欲寒刺手足陽明大陰。」
- 3.《針灸甲乙經》:「小兒臍風,口不開,善驚,然谷主之。小兒腹滿不能食飲,懸鐘主之。小兒馬癇,僕參及金門主之。風從頭至足,瘛瘲,口閉不能開,每大便腹暴滿,按之不下,嚏,悲,喘,崑崙主之。」

厲兌
- 1.《針灸大成》:「腎瘧者,令人洒洒然,腰脊痛宛轉,大便難,目眴眴然,手足寒,刺足太陽、少陰足太陽金門,足少陰太谿。胃瘧者,令人且病也,善飢而不能食,食而支滿腹大,刺足陽明、太陰橫脈出血厲兌針一分,灸一壯;解谿針五分,灸二壯;三里針一寸,灸三壯;太陰橫脈,在內踝前,斜過大脈宜出血。」
- 2.《針灸大成》:「胃瘧,令人善飢,不能食:厲兌胃俞大都。」
- 3.《針灸逢源》:「商陽陽谿湧泉復溜厲兌解谿。)厥逆為病也。足暴清。胸若將裂。腸若將以刀切之(懊憹。痛楚也。)煩而不能食。(氣逆於中也。)暖(身體溫暖。)取足少陰。(馬注築實穴。)清(身體清冷。)取足陽明。清則補之。溫則瀉之。(張景岳曰。足少陰則湧泉然谷。足陽明則厲兌內庭解谿豐隆。」
- 4.《針灸逢源》:「(刺商丘。)腎瘧者。令人洒洒寒。腰脊痛。宛轉大便難。目眴眴然。手足寒。(刺金門。太谿。)胃瘧者。令人且病。善飢而不能食。食而肢滿腹大。(刺厲兌解谿三里。太陰之商丘。)瘧發身方熱刺跗上動脈。(足陽明經衝陽。)開其孔出其血。立寒。瘧方欲寒刺手足陽明大陰。」





湧泉
- 1.《針灸逢源》:「商陽陽谿湧泉復溜厲兌解谿。)厥逆為病也。足暴清。胸若將裂。腸若將以刀切之(懊憹。痛楚也。)煩而不能食。(氣逆於中也。)暖(身體溫暖。)取足少陰。(馬注築實穴。)清(身體清冷。)取足陽明。清則補之。溫則瀉之。(張景岳曰。足少陰則湧泉然谷。足陽明則厲兌內庭解谿豐隆。」
- 2.《針灸資生經》:「期門、治產余疾。食不下。胸脅滿。心切痛。善噫。巨闕、療凡心痛有數種。冷痛、蛔蟲心痛、蠱毒、霍亂不識人。(明)銅云、治蛔蟲心痛。蠱毒。中管、治心䘌不能食、反胃。霍亂心痛。曲澤、(見唾血。)督俞、(見腹痛。)鬲俞、(見痰飲。)療心痛。湧泉、療心痛不嗜食。」
- 3.《針灸資生經》:「中風。角弓反張。或多哭。言語不擇。發即無時。盛即吐沫。心煩驚悸。(銅)神庭、絲竹空、(見目眩。)治風癇。目戴上不識人。巨闕、療心中煩悶。熱風風癇。浪言或作鳥聲。不能食。無心力。會宗、治肌膚痛。耳聾。風癇。脊中、(見癲。)湧泉、治風癇。前頂、療風癇。」

然谷
- 1.《針灸逢源》:「商陽陽谿湧泉復溜厲兌解谿。)厥逆為病也。足暴清。胸若將裂。腸若將以刀切之(懊憹。痛楚也。)煩而不能食。(氣逆於中也。)暖(身體溫暖。)取足少陰。(馬注築實穴。)清(身體清冷。)取足陽明。清則補之。溫則瀉之。(張景岳曰。足少陰則湧泉然谷。足陽明則厲兌內庭解谿豐隆。」
- 2.《針灸甲乙經》:「神庭禁不可刺。上關禁不可刺深(深則令人耳無所聞)。顱息刺不可多出血。左角刺不可久留,人迎刺過深殺人。雲門刺不可深(深則使人逆息不能食)。臍中禁不可刺。伏兔禁不可刺(本穴云刺入五分)。三陽絡禁不可刺。復留刺無多見血。承筋禁不可刺。然谷刺無多見血。乳中禁不可刺。鳩尾禁不可刺。」
- 3.《針灸甲乙經》:「小兒臍風,口不開,善驚,然谷主之。小兒腹滿不能食飲,懸鐘主之。小兒馬癇,僕參及金門主之。風從頭至足,瘛瘲,口閉不能開,每大便腹暴滿,按之不下,嚏,悲,喘,崑崙主之。」
- 4.《針灸資生經》:「脾俞、胃管、大溪、主黃疸。(千)然谷、主黃疸。一足寒一足熱。喜渴。太衝、主黃疸熱中。喜渴。中封、五里、主身黃。時有微熱。(甲乙云。不嗜食。少氣。身體重。)脊中、主黃疸腹滿不能食。脾俞、主黃疸喜欠。不下食。脅下滿欲吐。身重不欲動。勞宮、主黃疸目黃。」
- 5.《普濟方·針灸》:「治腦痛不能食(資生經)。穴然谷治不能食。穴豐隆」




人迎
- 1.《針灸甲乙經》:「是主脾所生病者,舌本痛,體不能動搖,食不下,煩心心下急,寒瘧、溏,瘕(音加)泄、水閉、黃疸,不能食,唇青,強立股膝內腫痛,厥,足大指不用。為此諸病。盛者則寸口大三倍於人迎,虛者則寸口反小於人迎也。」
- 2.《針灸甲乙經》:「神庭禁不可刺。上關禁不可刺深(深則令人耳無所聞)。顱息刺不可多出血。左角刺不可久留,人迎刺過深殺人。雲門刺不可深(深則使人逆息不能食)。臍中禁不可刺。伏兔禁不可刺(本穴云刺入五分)。三陽絡禁不可刺。復留刺無多見血。承筋禁不可刺。然谷刺無多見血。乳中禁不可刺。鳩尾禁不可刺。」
- 3.《針灸資生經》:「(見吐瀉。)俞府、治咳逆上喘。(承言同見腹脹。)嘔吐胸滿。不得食。(明同。)彧中、治咳逆(明下作嗽。)喘不能食。(見胸脅滿。)天府、治逆氣。喘不得息。雲門、(見胸滿。)人迎、(見吐瀉。)神藏、(明同。)治咳逆。喘不得息。氣戶、治喘逆上氣。步郎、治喘息不得舉臂。」
- 4.《普濟方·針灸》:「作溏水泄。病水溫。溏泄謂如湯之溏也。素問所謂鶩溏者。是也)。黃疸。不能臥。強立。股膝內腫厥(按甲乙經。作好臥不能食肉。唇青強立股膝內)。足大趾不用。盛者寸口大三倍於人迎。虛者寸口反小於人迎也。」












中脘
- 1.《針灸資生經》:「仲達且知諸葛之且死。今人飲食減少。是胃氣將絕。不可久生矣。方且常食肚石。使愈難克化。服峻補藥。使脾胃反熱。愈不能食。初不知灸中脘等穴以壯脾胃。亦惑之甚也。(難經論四時皆以胃氣為本。釋者曰。言五臟皆以胃氣為本。胃者水穀之府。人須仰胃氣為主也。然則欲全生者。」
- 2.《針灸資生經》:「(明見心痛。)太一、治心煩。(銅見癲狂。)上管、療心風驚悸。(銅同。)不能食。心中悶發噦。百會、療心熱悶。心煩。(見風癇。)巨闕、療心中煩悶。(見風癇。)中脘、療心悶。(見賁豚。)紫宮等、主心煩。(見上氣。)曲澤、療心痛出血。則心下澹澹喜驚。」
- 3.《普濟方·針灸》:「治心痛不能食。反胃。霍亂心痛。穴中脘」
- 4.《普濟方·針灸》:「食不如前。仲達且知孔明之且死。今人飲食減少。是胃氣將絕。不可久生矣。方且常食服丹石。使愈難克化。服峻補藥。使脾胃反熱。愈不能食矣。初不知灸中脘等穴。以壯脾胃。亦惑之甚也(難經云人以胃氣為本。釋旨云。言五臟。皆以胃氣為本。胃者。水穀之府。人須養胃氣則生也。」




巨闕
- 1.《針灸資生經》:「期門、治產余疾。食不下。胸脅滿。心切痛。善噫。巨闕、療凡心痛有數種。冷痛、蛔蟲心痛、蠱毒、霍亂不識人。(明)銅云、治蛔蟲心痛。蠱毒。中管、治心䘌不能食、反胃。霍亂心痛。曲澤、(見唾血。)督俞、(見腹痛。)鬲俞、(見痰飲。)療心痛。湧泉、療心痛不嗜食。」
- 2.《針灸資生經》:「(明見心痛。)太一、治心煩。(銅見癲狂。)上管、療心風驚悸。(銅同。)不能食。心中悶發噦。百會、療心熱悶。心煩。(見風癇。)巨闕、療心中煩悶。(見風癇。)中脘、療心悶。(見賁豚。)紫宮等、主心煩。(見上氣。)曲澤、療心痛出血。則心下澹澹喜驚。」
- 3.《針灸資生經》:「中風。角弓反張。或多哭。言語不擇。發即無時。盛即吐沫。心煩驚悸。(銅)神庭、絲竹空、(見目眩。)治風癇。目戴上不識人。巨闕、療心中煩悶。熱風風癇。浪言或作鳥聲。不能食。無心力。會宗、治肌膚痛。耳聾。風癇。脊中、(見癲。)湧泉、治風癇。前頂、療風癇。」
- 4.《針灸資生經》:「)陰交、主賁豚上氣。期門、主賁豚上下。(銅同見霍亂。)中極、主賁豚上搶心。甚則不得息。天樞、主賁豚脹疝。歸來、主賁豚。卵上入。引莖痛。天樞、主氣疝。煩嘔面腫。賁豚。(甲)關元、中極、主婦人賁豚搶心。上管、療心中煩。賁豚氣。脹滿不能食。(明)巨闕、治賁豚氣脹不能食。」
- 5.《普濟方·針灸》:「_幽門_(一名上門。在巨闕傍半寸陷者中。衝脈足少陰之會。灸五壯。主胸脅背相引痛。心下溷溷。嘔吐多唾。飲食不下。善噦支滿。積不能食。數咳善忘。泄有膿血。嘔沫吐涎。少腹堅喜睡。女子心痛。逆氣善吐。食飲不下)。」


期門
- 1.《針灸資生經》:「期門、治產余疾。食不下。胸脅滿。心切痛。善噫。巨闕、療凡心痛有數種。冷痛、蛔蟲心痛、蠱毒、霍亂不識人。(明)銅云、治蛔蟲心痛。蠱毒。中管、治心䘌不能食、反胃。霍亂心痛。曲澤、(見唾血。)督俞、(見腹痛。)鬲俞、(見痰飲。)療心痛。湧泉、療心痛不嗜食。」
- 2.《針灸資生經》:「)陰交、主賁豚上氣。期門、主賁豚上下。(銅同見霍亂。)中極、主賁豚上搶心。甚則不得息。天樞、主賁豚脹疝。歸來、主賁豚。卵上入。引莖痛。天樞、主氣疝。煩嘔面腫。賁豚。(甲)關元、中極、主婦人賁豚搶心。上管、療心中煩。賁豚氣。脹滿不能食。(明)巨闕、治賁豚氣脹不能食。」
- 3.《針灸資生經》:「下管、療腹胃不調。腹痛不能食。小便赤。腹堅硬癖塊。脈厥厥動。(明)衝陽、治腹堅大。不嗜食。振寒。(銅)期門、治腹堅硬。(見霍亂。)次髎、治心下堅脹。石門、治腹(明有痛字。)堅硬。(見腹脹。)肓門、治心下肓大堅。水分、治腹堅如鼓。(見水腫。)志室、治腹堅急。」












彧中
- 1.《針灸資生經》:「(見吐瀉。)俞府、治咳逆上喘。(承言同見腹脹。)嘔吐胸滿。不得食。(明同。)彧中、治咳逆(明下作嗽。)喘不能食。(見胸脅滿。)天府、治逆氣。喘不得息。雲門、(見胸滿。)人迎、(見吐瀉。)神藏、(明同。)治咳逆。喘不得息。氣戶、治喘逆上氣。步郎、治喘息不得舉臂。」
- 2.《黃帝明堂灸經》:「_彧中_,二穴,在輸府下一寸陷者中,仰而取之。灸三壯。主咳嗽上喘,不能食也。」
- 3.《普濟方·針灸》:「_彧中二穴_,在腧府下一寸六分陷中。仰面取之(明堂經云。仰臥取之)。針四分。灸五壯。明堂下經云。腧府下一寸。灸三壯。又云。主咳嗽上喘。不能食也。銅人經云。足少陽脈氣所發。治胸脅支滿。咳嗽喘逆不得息。嘔吐。上氣涎出多。胸滿不得食。喘悸。坐不安席(又云。足少陰脈氣所發)。」
- 4.《普濟方·針灸》:「治胸脅支滿。咳逆。喘不能食。穴彧中」
- 5.《普濟方·針灸》:「治咳逆喘不能食。穴彧中」
- 6.《針方六集》:「彧中二穴,主嗽喘痰涎,胸痛不能食,及乳癰之近少陰者。」






水分
- 1.《針灸資生經》:「下管、療腹胃不調。腹痛不能食。小便赤。腹堅硬癖塊。脈厥厥動。(明)衝陽、治腹堅大。不嗜食。振寒。(銅)期門、治腹堅硬。(見霍亂。)次髎、治心下堅脹。石門、治腹(明有痛字。)堅硬。(見腹脹。)肓門、治心下肓大堅。水分、治腹堅如鼓。(見水腫。)志室、治腹堅急。」
- 2.《普濟方·針灸》:「治腹腫不能食。穴水分」
- 3.《普濟方·針灸》:「治腹腫不能食。及療水病。腹腫繞臍痛。沖胸不得息。並水氣浮腫。鼓脹腸鳴如雷聲。時上衝心。及胃虛脹。穴水分(灸七壯。若是水病。灸大良。三因方云。可灸三陰交穴。及風門穴。明堂經云。灸二壯。主小便不利。身腫足痿)」
- 4.《普濟方·針灸》:「治腹腫不能食。腸堅腹痛。胃脹不調。大便堅硬。穴水分」
























注意:以上所有資訊僅供學術研究使用,任何醫療行為必須在專業醫師指導下進行!