Ancient Disease Acupuncture Treatment
中醫古典籍記載「乾嘔」的經絡穴道清單(附原文)
乾嘔
乾嘔是指反覆乾咳而無痰或痰少而粘稠,發作時常伴有噁心、噯氣、胸悶等症狀。中醫認為,乾嘔的病因主要有以下幾方面:
- 外感:風寒、風熱、暑濕等外邪侵襲人體,可導致肺胃受邪,氣機不暢,而出現乾嘔。
- 內傷:飲食不節、情志不遂等可導致脾胃功能失調,氣機升降失常,而出現乾嘔。
- 痰飲:痰飲停聚於中焦,阻礙氣機,可導致乾嘔。
- 其他:如胃癌、食管癌等腫瘤,也可引起乾嘔。
乾嘔的治療應根據病因辨證施治。外感乾嘔可用辛溫解表、宣肺化痰的方法治療;內傷乾嘔可用健脾和胃、理氣降逆的方法治療;痰飲乾嘔可用化痰祛飲、理氣和胃的方法治療;腫瘤乾嘔可用清熱解毒、化痰散結的方法治療。
乾嘔患者平時應注意飲食調理,避免辛辣、油膩、生冷等刺激性食物,以免加重病情。此外,還應保持良好的心情,避免情緒波動,以免影響病情。相關經絡穴道清單及中醫典籍原文如下:

天府
- 1.《針灸聚英》:「俠白,天府下。去肘五寸動脈中。銅人。針三分。灸五壯。主心痛短氣。乾嘔煩滿。」
- 2.《金針秘傳》:「8.俠白:二穴在天府下,去肘五寸動脈中。治心痛,乾嘔,煩滿。針入三分,可灸五壯。」
- 3.《普濟方·針灸》:「_俠白_(在天府下去肘下五寸動脈。手太陰脈氣所發。灸五壯。主心痛。咳逆。乾嘔。煩滿)。」
- 4.《普濟方·針灸》:「_俠白二穴_,在天府下。去肘五寸動脈中。針三分。灸五壯。西方子云。主咳乾嘔煩滿。主心痛氣短。」
- 5.《針灸問答》:「答:俠白與天府為鄰,肘端五寸動脈中,五壯三分主何病,乾嘔煩悶心氣疼。(注:俠白穴,在天府穴外側,去肘端五寸。三分,五壯。主治心痛,氣短,乾嘔逆,煩滿等症。)」

俠白
- 1.《針灸聚英》:「俠白,天府下。去肘五寸動脈中。銅人。針三分。灸五壯。主心痛短氣。乾嘔煩滿。」
- 2.《金針秘傳》:「8.俠白:二穴在天府下,去肘五寸動脈中。治心痛,乾嘔,煩滿。針入三分,可灸五壯。」
- 3.《針灸資生經》:「靈道、治心痛。悲恐相引。瘛瘲肘攣。暴喑不能言。俠白、治心痛乾嘔煩滿。極泉、治心痛乾嘔。太淵、治心痛唾血。振寒咽乾。狂言口僻。陰郄、(見霍亂。)中衝、治心痛煩滿舌強。厥陰俞、(見咳逆。)神門、(見煩心。)臨泣、治心痛。(見月事。)齦交、治面赤心煩痛。」
- 4.《針灸資生經》:「經渠、行間、主喜咳。俠白、主咳。乾嘔煩滿。支溝、主咳。面赤而熱。咳唾噫。善咳。氣無所出。先取三里。後取太白、章門。(並千。)孔最、天泉、(見心痛。)大溪、(見心痛。)行間、俞府、(見喘。)神封、(見胸滿。)腹結、(見臍痛。)少商、(見善噫。)浮白、治咳逆。」
- 5.《普濟方·針灸》:「_俠白_(在天府下去肘下五寸動脈。手太陰脈氣所發。灸五壯。主心痛。咳逆。乾嘔。煩滿)。」
- 6.《普濟方·針灸》:「_俠白二穴_,在天府下。去肘五寸動脈中。針三分。灸五壯。西方子云。主咳乾嘔煩滿。主心痛氣短。」
- 7.《普濟方·針灸》:「治心痛乾嘔煩滿。穴俠白」
- 8.《普濟方·針灸》:「治咳。乾嘔煩滿。穴俠白」
- 9.《針灸問答》:「答:俠白與天府為鄰,肘端五寸動脈中,五壯三分主何病,乾嘔煩悶心氣疼。(注:俠白穴,在天府穴外側,去肘端五寸。三分,五壯。主治心痛,氣短,乾嘔逆,煩滿等症。)」
- 10.《勉學堂針灸集成》:「_俠白_,在尺澤上五寸大些。針四分、留三呼,灸五壯。主治心痛氣短,乾嘔煩滿。」















間使
- 1.《針灸聚英》:「大椎膏肓脾胃肺。下脘三里首肩井。傳屍骨蒸肺痿法。膏肓肺俞四花穴。乾嘔間使三十壯。膽俞通谷及隱白。乳下寸半要識真。灸之神效勝服藥。噫氣勞宮與大敦。少商太淵與神門。太谿陷谷與太白。八穴治之神效臻。痰涎陰谷與前谷。復溜三穴不可忽。結積留飲病不瘳。膈俞五壯通谷灸。」
- 2.《針灸大成》:「乾嘔:間使(三十壯)膽俞通谷隱白灸乳下一寸半。」
- 3.《神應經》:「乾嘔:間使(三十壯),膽俞,通谷,隱白,灸乳下一寸半」
- 4.《針灸集成》:「乾嘔間使七壯,若不瘥更灸。」
- 5.《針灸集成》:「乾嘔尺澤、章門、間使、關衝、中諸、隱白、乳下一寸,三壯。」
- 6.《針灸資生經》:「)少海、治嘔吐涎沫。廉泉、療喘息嘔沫。(明見少氣。)築賓、療嘔吐不止。幽門、療善吐。食飲不下。兼唾多吐涎。乾噦嘔沫。(下)上管、療嘔吐食不下。腹脹氣滿。心忪驚悸。時吐嘔血。腹㽲痛。痰多吐涎。小兒吐奶。灸中庭一壯。粥食湯藥皆吐不停。灸間使(千見乾嘔。」
- 7.《勉學堂針灸集成》:「_乾嘔_,間使七壯,若不差更灸。」
- 8.《勉學堂針灸集成》:「_乾嘔_,尺澤、章門、間使、關衝、中渚、隱白、乳下一寸三壯。」
- 9.《針方六集》:「間使二穴,主傷寒結胸,心懸如飢,卒狂,惡寒,嘔沫,喑不得語,咽中如梗,乾嘔,脾疼,久瘧不愈,手心煩熱,面赤目黃,鬼邪霍亂,婦人月水不調,血結成塊。小兒客忤。」



膽俞
- 1.《針灸聚英》:「大椎膏肓脾胃肺。下脘三里首肩井。傳屍骨蒸肺痿法。膏肓肺俞四花穴。乾嘔間使三十壯。膽俞通谷及隱白。乳下寸半要識真。灸之神效勝服藥。噫氣勞宮與大敦。少商太淵與神門。太谿陷谷與太白。八穴治之神效臻。痰涎陰谷與前谷。復溜三穴不可忽。結積留飲病不瘳。膈俞五壯通谷灸。」
- 2.《針灸大成》:「**◎膽俞:**主脅滿,乾嘔,驚怕,睡臥不安,酒疸目黃,面發赤斑。」
- 3.《針灸大成》:「乾嘔:間使(三十壯)膽俞通谷隱白灸乳下一寸半。」
- 4.《刺灸心法要訣》:「_【注】_,膽俞穴,主治兩脅脹滿,乾嘔,驚悸,睡臥不安及酒疸,目睛發黃,面發赤斑等證。灸三壯,禁針。」
- 5.《灸法秘傳》:「胃司納受,脾主消導,一納一消,運行不息。設脾胃衰弱,則失消納之權。若飲食不思,灸其上脘。飲食少減,灸其中脘。飲食不化,灸其下脘,或灸天樞。食不下、欲乾嘔者,宜灸膽俞穴也。」
- 6.《神應經》:「乾嘔:間使(三十壯),膽俞,通谷,隱白,灸乳下一寸半」
- 7.《針灸資生經》:「(見乾嘔。)丘墟、治胸脅滿痛。不得息。明下云、胸滿。(見太息)下廉、治胸脅小腹痛。大包、治胸脅痛。(見上氣。)腎俞、主兩脅引痛。(千)肝俞、脾俞、志室、主兩脅急痛。支溝、主脅腋急痛。中管、承滿、主脅下堅痛。腕骨、陽谷、主脅痛不得息。膽俞、章門、主脅痛不得臥。」




支溝
- 1.《神應經》:「女子月事不來,面黃,乾嘔,妊娠不成:曲池,支溝,三里,三陰交」
- 2.《針灸資生經》:「經渠、行間、主喜咳。俠白、主咳。乾嘔煩滿。支溝、主咳。面赤而熱。咳唾噫。善咳。氣無所出。先取三里。後取太白、章門。(並千。)孔最、天泉、(見心痛。)大溪、(見心痛。)行間、俞府、(見喘。)神封、(見胸滿。)腹結、(見臍痛。)少商、(見善噫。)浮白、治咳逆。」
- 3.《針灸資生經》:「(見乾嘔。)丘墟、治胸脅滿痛。不得息。明下云、胸滿。(見太息)下廉、治胸脅小腹痛。大包、治胸脅痛。(見上氣。)腎俞、主兩脅引痛。(千)肝俞、脾俞、志室、主兩脅急痛。支溝、主脅腋急痛。中管、承滿、主脅下堅痛。腕骨、陽谷、主脅痛不得息。膽俞、章門、主脅痛不得臥。」


章門
- 1.《針灸集成》:「乾嘔尺澤、章門、間使、關衝、中諸、隱白、乳下一寸,三壯。」
- 2.《針灸資生經》:「經渠、行間、主喜咳。俠白、主咳。乾嘔煩滿。支溝、主咳。面赤而熱。咳唾噫。善咳。氣無所出。先取三里。後取太白、章門。(並千。)孔最、天泉、(見心痛。)大溪、(見心痛。)行間、俞府、(見喘。)神封、(見胸滿。)腹結、(見臍痛。)少商、(見善噫。)浮白、治咳逆。」
- 3.《針灸資生經》:「(見乾嘔。)丘墟、治胸脅滿痛。不得息。明下云、胸滿。(見太息)下廉、治胸脅小腹痛。大包、治胸脅痛。(見上氣。)腎俞、主兩脅引痛。(千)肝俞、脾俞、志室、主兩脅急痛。支溝、主脅腋急痛。中管、承滿、主脅下堅痛。腕骨、陽谷、主脅痛不得息。膽俞、章門、主脅痛不得臥。」
- 4.《勉學堂針灸集成》:「_乾嘔_,尺澤、章門、間使、關衝、中渚、隱白、乳下一寸三壯。」





























注意:以上所有資訊僅供學術研究使用,任何醫療行為必須在專業醫師指導下進行!