《本草易讀》~ 本草易讀卷六 (1)
本草易讀卷六 (1)
1. 綠豆二百一十
連皮用。
白話文：
連皮用
甘，寒，無毒。清熱解毒，下氣消腫。利小便而止渴，治瀉痢而除脹。解一切菜物、草木、牛馬、金石、砒霜等毒。
白話文：
甘草，寒性，無毒。可以清熱解毒，下氣消腫。可以利小便而止渴，治療腹瀉痢疾，並消除脹氣。可以解毒各種蔬菜水果、各種草本植物、牛馬的毒、金石的毒、砒霜的毒等。
十種水氣，綠豆半碗。黑附子一大枚，去皮臍，切作兩半，同豆煮熟，空心臥食豆。次日將附子兩半作四半，再入綠豆如前煮食。第三日另以綠豆、附子如前法。腫自消也，未消再作。忌生冷、鹽、酒六十日。此方非近世宜用。（驗方第一。）
白話文：
十種水氣，綠豆半碗。黑附子一大枚，去皮臍，切作兩半，同豆煮熟，空著胃吃豆。第二天將附子兩半切成四半，再和綠豆像以前一樣煮熟吃。第三天再用綠豆和附子像以前的方法。腫就會自行消退，沒消再做一次。忌諱吃生冷、鹽、酒六十天。這個方子不是現在適合用的。（驗證過的方劑第一個。）
消渴飲水，煮汁煎作粥服。（第二。）
心氣痛，綠豆二十一粒，胡椒十四粒，同研，白湯服。（第三。）
白話文：
消渴飲水
煮沸藥汁，煎成粥服用。（第二劑）
心氣痛
綠豆二十一粒，胡椒十四粒，研磨成粉末，用白開水送服。（第三劑）
老人淋痛，綠豆半碗，陳皮二兩，同煮成粥，再下大麻仁汁二盅。空心食之，漸服其汁。（第四。）
赤痢不已，以大麻仁取汁，煮綠豆食之，效。（第五。）
白話文：
老人患有淋病疼痛，把綠豆半碗、陳皮二兩，一起煮成粥，再加入大麻仁汁二盅。空腹吃粥，並逐漸服用其藥汁。（第四劑。）
赤痢（痢疾）一直無法停止，取大麻子的汁液，煮綠豆食用，會有效果。（第五條建議）
痘後癰毒，綠豆、赤小豆、黑豆為末，醋合敷。（第六。）
白話文：
痘痘後留下的毒瘡，用綠豆、赤小豆、黑豆研磨成粉末，用醋混合敷在患處。（第六種方法。）
感冒風寒，綠豆大把，生薑、紅糖水煎。（第七。）
三豆飲，綠豆，赤小豆，黑豆
白話文：
三豆飲：綠豆，紅豆，黑豆。將綠豆抓一大把，生薑、紅糖加水煮。（第七。）
用甘草水煮爛熟食之，服汁七日乃止。治天行痘瘡。預服此，可解痘毒，縱出亦輕。
白話文：
用甘草水將它煮熟、煮爛了服用，服用甘草湯汁七天就停止了。治療天花。預先服用這種湯藥，可以解除天花的毒性，即使長出痘瘡症狀也較輕微。
2. 綠豆粉
甘，寒，無毒。解藥物酒食諸毒，療癰疽發背諸瘡，撲痘瘡濕爛不痂，治損傷湯火不痊。
瘡氣嘔惡，同胭脂研勻，新水下立止。（驗方第一。）
霍亂吐利，同白糖各一兩，新水下。（第二。）
解鳩酒毒，水合服。（第三。）
燒酒毒。同上。（第四。）
砒霜毒，同寒水石服。（第五。）
諸藥毒，水合服。（第六。）
折損臂足，新銚炒紫，新水合敷。杉木皮縛定，神效。（第七。）
杖瘡腫痛，炒研，雞子清合敷。（第八。）
白話文：
這味藥性甘、寒，無毒性。能解各種藥物、酒以及食物中毒，治療各種疔瘡、背癰，對於水痘或瘡疹濕潤不結痂的情況也有療效，可以治療因燙傷或火傷未能康復的傷口。
如果因為瘡口導致噁心嘔吐，可以與胭脂一同研磨均勻，用新鮮的水服用後立刻停止。
對於霍亂引起的嘔吐和腹瀉，可與白糖各取一兩混合，用新鮮的水送服。
能解因鳩鳥肉配酒食用所產生的毒性，用水混合服用即可。
也能解烈酒中毒，處理方式同上。
若砒霜中毒，可與寒水石一同服用。
對於各種藥物中毒，用水混合服用即可解毒。
對於手腳骨折或扭傷，將藥材用新鍋炒至變為紫色，用水調和後外敷，用杉木皮固定，效果神奇。
對於因打擊造成的傷口腫脹疼痛，可將藥材炒過研磨後，與雞蛋清混合外敷。
外腎生瘡，同蚯蚓糞合敷。（第九。）
一切腫毒初起，炒黃黑，同皂角末醋合敷。皮破者香油敷。（第十。）
小兒或吐或瀉，同雞子白合敷，嘔敷足心，瀉敷頭心。（十一。）
白話文：
外腎生瘡，可以用蚯蚓糞混合敷在患處。
任何腫毒剛開始時，可以用炒黃黑藥材與皂角末、醋混合敷在患處。如果皮膚破了，就用香油敷。
小兒如果嘔吐或腹瀉，可以用雞蛋清混合敷在患處，嘔吐時敷在足心，腹瀉時敷在頭頂。
護心散，豆粉（一兩），乳香（半兩）
甘草煎湯下。諸癰疽服之，使毒氣外出，防內攻也。（諸方第一。）
白話文：
護心散，綠豆粉（一兩），乳香（半兩）。
煎服甘草湯。各種濃瘡服用它，能使毒氣排出體外，預防毒氣向內攻入。（所有方劑中的第一名。）
3. 白扁豆二百十一
炒用。
甘，平，無毒。和中下氣，調脾暖胃，消暑除濕，止渴住瀉。療霍亂吐利，除帶下赤白。
霍亂吐瀉，同香薷煎服。（驗方第一。）
霍亂轉筋，醋合末服之。（第二。）
消渴不止，同花粉蜜丸，花粉湯下。（第三。）
赤白帶，炒為末，每米湯下。（第四。）
砒霜毒，生研入水絞汁服。（第五。）
諸鳥肉毒。同上。（第六。）
惡瘡痂癢而痛，搗封之，痂落即愈。（第七。）
血崩不止，扁豆花焙末，炒米煮飲，入鹽少許調下。（第八。）
赤白帶。同上。（第九。）
霍亂吐下，扁豆葉，水煎服。（第十。）
白話文：
甘，平，無毒：
- รสหวาน อุณหภูมิกลาง ไม่เป็นพิษ
- ปรับสมดุลชี่ในกลางลำตัว บำรุงม้าม กระตุ้นกระเพาะอาหาร ขับความร้อนและความชื้น แก้กระหาย ห้ามการถ่ายท้อง
- รักษาอาการอหิวาตกโรค อาเจียน ท้องเสีย แก้ตกขาว สีแดงและสีขาว
วิธีใช้：
อาการอหิวาตกโรค อาเจียน ท้องเสีย: รับประทานร่วมกับซุป [ชางรู่] (สมุนไพรจีน) (สูตรทดลองที่ 1)
อาการอหิวาตกโรค กล้ามเนื้อเกร็ง: บดเป็นผงละเอียดผสมกับน้ำส้มสายชูรับประทาน (สูตรที่ 2)
อาการกระหายน้ำไม่หยุด: รับประทานร่วมกับน้ำผึ้งและเกสรดอกไม้ หรือดื่มพร้อมกับน้ำซุปเกสรดอกไม้ (สูตรที่ 3)
ตกขาว สีแดงและสีขาว: คั่วบดเป็นผง ใช้ผสมกับน้ำข้าวต้ม (สูตรที่ 4)
พิษจาก ผีเผือ: บดผสมน้ำ คั้นน้ำรับประทาน (สูตรที่ 5)
พิษจากเนื้อนกต่างๆ: ทำตามสูตรที่ 5 (สูตรที่ 6)
แผลมีสะเก็ด คันและเจ็บ: ตำให้ละเอียดพอกแผล เมื่อสะเก็ดหลุดแผลจะหาย (สูตรที่ 7)
เลือดออกทางช่องคลอดไม่หยุด: เผา [ดอก扁豆] บดเป็นผง คั่วข้าวสารต้มดื่ม เติมเกลือนิดหน่อย ปรุงให้เข้ากัน (สูตรที่ 8)
ตกขาว สีแดงและสีขาว: ทำตามสูตรที่ 8 (สูตรที่ 9)
อาการอหิวาตกโรค อาเจียน ท้องเสีย: [ใบ扁豆] ต้มน้ำดื่ม (สูตรที่ 10)
甘，平，無毒：
- รสหวาน อุณหภูมิกลาง ไม่เป็นพิษ
- ปรับสมดุลชี่ในกลางลำตัว บำรุงม้าม กระตุ้นกระเพาะอาหาร ขับความร้อนและความชื้น แก้กระหาย ห้ามการถ่ายท้อง
- รักษาอาการอหิวาตกโรค อาเจียน ท้องเสีย แก้ตกขาว สีแดงและสีขาว
วิธีใช้：
อาการอหิวาตกโรค อาเจียน ท้องเสีย: รับประทานร่วมกับซุป [ชางรู่] (สมุนไพรจีน) (สูตรทดลองที่ 1)
อาการอหิวาตกโรค กล้ามเนื้อเกร็ง: บดเป็นผงละเอียดผสมกับน้ำส้มสายชูรับประทาน (สูตรที่ 2)
อาการกระหายน้ำไม่หยุด: รับประทานร่วมกับน้ำผึ้งและเกสรดอกไม้ หรือดื่มพร้อมกับน้ำซุปเกสรดอกไม้ (สูตรที่ 3)
ตกขาว สีแดงและสีขาว: คั่วบดเป็นผง ใช้ผสมกับน้ำข้าวต้ม (สูตรที่ 4)
พิษจาก ผีเผือ: บดผสมน้ำ คั้นน้ำรับประทาน (สูตรที่ 5)
พิษจากเนื้อนกต่างๆ: ทำตามสูตรที่ 5 (สูตรที่ 6)
แผลมีสะเก็ด คันและเจ็บ: ตำให้ละเอียดพอกแผล เมื่อสะเก็ดหลุดแผลจะหาย (สูตรที่ 7)
เลือดออกทางช่องคลอดไม่หยุด: เผา [ดอก扁豆] บดเป็นผง คั่วข้าวสารต้มดื่ม เติมเกลือนิดหน่อย ปรุงให้เข้ากัน (สูตรที่ 8)
ตกขาว สีแดงและสีขาว: ทำตามสูตรที่ 8 (สูตรที่ 9)
อาการอหิวาตกโรค อาเจียน ท้องเสีย: [ใบ扁豆] ต้มน้ำดื่ม (สูตรที่ 10)
4. 淡豆豉二百十二
甘，苦，寒，無毒。調中下氣，除煩止嘔。發傷寒之表症，除時疾之肌熱。
白話文：
甘、苦，寒，無毒。調和中焦之氣，消除煩躁，止住嘔吐。治療傷寒表證，消除時令疾病引起的肌肉發熱。
身熱頭痛，同蔥白水煎服之。（驗方第一），血痢不止，同大蒜丸服。（第二。）
白話文：
-
驗方第一：
-
身體發熱、頭痛，將蔥白一同水煎後服用。
-
第二：
-
血痢無法停止，將大蒜一同丸服。